TÜİK'in 2024 hane halkı tüketim harcamaları verileri açıklandı. Veriler, Türk halkının gelirini büyük ölçüde konut ve kira giderlerine ayırdığını gösteriyor. Ülke genelinde yapılan tüketim harcamalarının %26'sı konut ve kira ödemelerine ayrılmış durumda. Bu oran, diğer harcama kalemlerini geride bırakarak, yüksek yaşam maliyetlerinin altını çiziyor. Halkın gelirlerinin önemli bir bölümünün barınma ihtiyacını karşılamaya harcanması, ekonomik durumun bir göstergesi olarak yorumlanabilir. Yüksek kira ve konut fiyatları, özellikle düşük ve orta gelirli aileleri ciddi şekilde etkiliyor. Bu durum, diğer ihtiyaçlara ayrılan bütçeyi de kısıtlıyor ve yaşam standartlarını düşürüyor. Gelecekte konut politikalarında değişiklik yapılması ve kira fiyatlarının denetlenmesi gerektiği konuşuluyor.

Gelir Grupları ve Harcama Dağılımı

Temel gelir kaynağı maaş olan hane halkları konut ve kira harcamalarına %24, gıda ve alkolsüz içeceklere %16,4 ve ulaştırmaya %23 pay ayırdı. Müteşebbis geliri olanlar ise konut ve kira için %21,6, gıda ve alkolsüz içecekler için %18,4 ve ulaştırma için %26,4 harcama yaptı. Yüksek gelirliler, düşük gelirlilere göre ulaştırmaya iki katından fazla pay ayırdı. En yüksek gelir grubunda ulaştırma harcamaları %26,6, konut ve kira %22,1, gıda ise %12,8 oldu. Düşük gelir grubunda ise konut ve kira %33,2, gıda %30,4 ve ulaştırma %10,1'de kaldı. Bu farklılıklar, gelir eşitsizliğinin tüketim alışkanlıklarına yansımasını gösteriyor. Bu durum, sosyal politikaların yeniden ele alınmasını gerektiriyor. Veriler, gelir dağılımındaki adaletsizliğin altını çiziyor.

Hane Büyüklüğünün Etkisi

Hane halkı büyüklüğü de tüketim harcamalarını etkiliyor. Tek kişilik haneler konut ve kiraya %35,2, gıda ve alkolsüz içeceklere %15,1 ve ulaştırmaya %14,4 pay ayırdı. 6 ve üzeri kişilik hanelerde ise gıda %24,7, konut ve kira %22,4, ulaştırma ise %20,4 oldu. Aile yapısı ne kadar büyük olursa, gıda harcamalarının o kadar yükseldiğini gözlemliyoruz. Bu da, beslenme ihtiyaçlarının artan maliyetini vurguluyor. Konut ve ulaştırma gibi kalemlerdeki harcamalar ise aile büyüklüğüne göre daha dengeli bir dağılım gösteriyor. Tek kişilik hanelerde konut harcamalarının yüksek olması dikkat çekici.

Gıda İsrafı ve Gelir Düzeyi

Gelir düzeyi arttıkça gıda israfı da artıyor. En çok israf edilen gıda türleri arasında %40,1 ile taze meyve ve sebze, %32 ile ekmek ve %14,3 ile süt ve süt ürünleri yer alıyor. Bu veriler, gıda israfının boyutlarını ve gelir eşitsizliğiyle ilişkisini gösteriyor. Sürdürülebilir tüketim alışkanlıklarının yaygınlaştırılması ve gıda israfının azaltılması için önlemler alınması önem taşımaktadır. Hükümetin bu konuda bilinçlendirme kampanyaları başlatması ve israfı azaltmaya yönelik politikalar geliştirmesi gerekiyor.